صفحه نخست » روش اجرا پروپوزال و تمام نکاتی که از رد شدن پروپوزالتان جلوگیری میکند!

روش اجرا پروپوزال و تمام نکاتی که از رد شدن پروپوزالتان جلوگیری میکند!

روش اجرا یکی دیگر از بخشهای هر طرح پژوهشی است که مشخص میکند یک پژوهش قرار است چطور انجام شود. در واقع در بیان مسئله چرایی و در روش کار چگونگی انجام یک طرح توضیح داده میشود. برای این که یک طرح پژوهشی به نتایج و اهداف مشخص خود دست پیدا کند، به یک روش اجرا نیازمند است. هر پژوهشگر باید از روش اجرای طرح خود به طور جزئی و دقیق آگاه باشد؛ در غیر این صورت طرح او به نتیجه ی درستی نخواهد رسید. همچنین بیشترین ایراداتی که از فرم پروپوزال ممکن است طی داوری گرفته شود از همین قسمت است.

چگونه روش اجرای پروپوزال بنویسیم؟

در هر کتاب آشپزی خوب تمامی مراحل برای پخت یک غذا به طور واضح و کامل توضیح داده شده است. زیرا قرار است همه ی افرادی که از این کتاب استفاده میکنند دقیقا متوجه روند پخت آن غذا شوند؛ حتی کسانی که در آشپزی مبتدی هستند. روش اجرای هر طرح پژوهشی هم باید همینطور باشد. در این قسمت قرار است دستورالعملی برای آینده نوشته شود، پس این دستورالعمل باید آنقدر واضح و کامل باشد، که حتی اگر فردی غیر از خودتان خواست آن را اجرا کند، بداند دقیقا چگونه این کار را باید انجام دهد و حتی نتایج حاصل از کار آن فرد با نتایج کار، در صورت اجرا توسط خودتان یکسان باشد. بنابراین «روش اجرا باید مثل یک کتاب آشپزی خوب باشد، که مزه‌ی غذای همه‌ی استفاده‌کنندگانش یکی است».
«روش اجرا قلب پروپوزال است و شما جراح آن»، یک جراح خوب باید آناتومی و فیزیولوژی محل عمل را به خوبی بداند. آناتومی به معنای مواردی است که باید در روش اجرا بیان شوند؛ ترجیحا به ترتیب و با رعایت پیوستگی و همبستگی متن. فیزیولوژی به معنی نحوه‌ی نگارش این موارد در روش اجرا است. برای نوشتن یک روش اجرای مناسب و اصولی، پژوهشگر باید موارد لازم را با توجه به نوع مطالعه، به طور واضح و داستا‌نوار بنویسد، چون این موارد در مطالعات مختلف باهم تفاوتهایی دارند.

آناتومی روش اجرا شامل چه بخشهایی است؟

نوع مطالعه
جامعه‌ی مورد مطالعه
زمان و مکان انجام مطالعه
ملاحظات اخلاقی
معیارهای ورود و خروج
روشهای نمونه‌گیری
تعیین حجم نمونه
متغیرهای مورد نظر
ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات
روشهای تجزیه و تحلیل آماری

فیزیولوژی بخشهای مختلف روش اجرا به چه صورت است؟

نوع مطالعه، زمان، مکان و جامعه‌ی مورد مطالعه

این قسمت معمولا در عنوان آورده شده است. داستان نوشتن روش اجرا از اینجا شروع میشود و شما باید اطلاعاتی که در عنوان آورده بودید، اینجا هم بیان کنید.
نحوه نگارش:
مثلا عنوان « بررسی میزان کیفیت زندگی بیماران بستری در بخش CCU بیمارستانهای شهر یزد در سال 1400» را در نظر بگیرید. میتوان نوشت: این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی خواهد بود و در سال 1400 بر روی بیماران بستری در بخش CCU بیمارستانهای شهر یزد انجام خواهد شد.

ملاحظات اخلاقی

در این بخش بیشتر به مجوزهایی اشاره میشود که برای اجرای طرح قرار است گرفته شود و با ملاحظات اخلاقی انتهای فرم پروپوزال فرق میکند. درست است که طرح شما کد اخلاق دارد اما افراد شرکت‌کننده در طرح شما باید حتما رضایت آگاهانه داشته باشند. به این معنا که هر شرکت‌کننده باید نسبت به هدف طرح شما آگاه باشد و بداند که شما میخواهید چه مداخله‌ای انجام دهید. مثلا فرض کنید قرار است در طرح پژوهشی شما، به یک گروه از بیماران داروی روتین داده شود و به گروه دیگر دارونما یا یک داروی جدید؛ در این شرایط تمام شرکت‌کنندگان باید بدانند که در یکی از این دو گروه قرار خواهند گرفت و ممکن است درمانی برای آنها انجام شود که از تأثیرگذاری آن مطمین نیستید. سپس آگاهانه تصمیم بگیرند که می‌خواهند در مطالعهی شما شرکت کنند یا خیر.
نحوه‌ی نگارش:
برای این بخش میتوان نوشت: پس از تصویب طرح در کمیته تحقیقات دانشگاه و دریافت کد اخلاق از کمیته‌ی اخلاق، به بیمارستانهای مربوطه مراجعه خواهیم کرد. سپس از دفتر پرستاری اجازه‌ی ورود به بخش را خواهیم گرفت و پرسشنامه‌های مربوطه را پس از توضیح دادن اهداف طرح، در صورت داشتن رضایت، به بیماران خواهیم داد.

معیارهای ورود و خروج

معیار ورود، به این معنی است که چه افرادی و با چه ویژگی‌هایی میتوانند وارد مطالعه شوند و معیار خروج به این معنی است که چه افرادی و با چه ویژگی‌هایی از مطالعه خارج خواهند شد.

چرا معیار ورود و خروج مینویسیم؟
این معیارها نوشته میشوند تا متغیرهایی که وجودشان باعث نرسیدن به نتیجه‌ی مناسب میشود حذف شوند. مثلا فرض کنید محققی قرار است یک عامل را که باعث زایمان زودرس میشود بررسی کند. پس افراد شرکت‌کننده حتما باید باردار باشند تا بتوانند وارد مطالعه شوند (معیار ورود). در تکست‌های علمی تایید شده است که سیگار کشیدن باعث زایمان زودرس میشود. بنابراین سیگار کشیدن جزو معیارهای خروج قرار میگیرد زیرا در صورت وجود باعث میشود که مطالعه به نتیجه‌ی درستی نرسد و معلوم نشود که آیا آن عامل باعث زایمان زودرس شده است یا سیگار کشیدن.

چطور معیارهای ورود و خروج مطالعه را تعیین کنیم؟

گرفتن مشاوره از استاد راهنمای متخصص در موضوع مورد مطالعه
مراجعه به مقالات مرتبط و مطالعه‌ی روش اجرای آنها

نحوه‌ی نگارش:
به دو صورت میتوان این بخش را نوشت. روش مستقیم و روش غیر مستقیم.
روش مستقیم به این صورت است که مینویسید: معیارهای ورود به این مطالعه شامل:…. و معیارهای خروج از مطالعه شامل:… میباشد. مثلا؛ معیار ورود به این مطالعه شامل: باردار بودن و بارداری برای بار اول بوده و معیارهای خروج از مطالعه: سیگار کشیدن و مبتلا بودن به بیماری خاص میباشد.
روش غیر مستقیم به این صورت است که عبارت معیار ورود و خروج ذکر نمیشود اما طوری بیان میشود که مشخص است معیار ورود و خروج است. مثلا جامعه‌ی مورد مطالعه زنان بارداری خواهند بود که برای بار اول باردار شده‌اند. ضمن این که زنانی که به سیگار اعتیاد داشته باشند یا به بیماری خاصی مبتلا باشند از مطالعه خارج خواهند شد.

نمونه گیری و تعیین حجم نمونه

نمونه‌گیری در واقع به این علت انجام میشود که نمیتوان یک طرح را بر روی همه‌ی افراد انجام داد. بنابراین بخشی از جامعه انتخاب شده و به کل جامعه تعمیم داده میشوند. همان مثال معروفی که می‌گویند: «مشت نمونه‌ی خروار است». نمونه‌گیری روشهای مختلفی دارد که در مقاله‌ای جدا به طور کامل به آن خواهیم پرداخت. آسانترین روش نمونه‌گیری، روش نمونه‌گیری غیر تصادفی در دسترس است؛ در این روش از تمامی افراد جامعه که معیارهای ورود را دارند میتوان به عنوان نمونه استفاده کرد و زمانی استفاده میشود که تعداد کیسهای مورد نظر کم باشند. مثلا پژوهشی که بر روی بیماران سرطانی است؛ چون تعداد افراد مبتلا به این بیماری کم است، میتوان از این روش نمونه‌گیری استفاده کرد.
عوامل مختلفی مثل نوع مطالعه، تعداد متغیرها، پراکندگی نمونه‌ها و… بر روی حجم نمونه اثر دارند. برای تعیین حجم نمونه روشها و فرمولهای آماری مختلفی وجود دارد و نیاز به وجود یک مشاور آماری است که با توجه به اطلاعات موجود و اهداف ویژه مطالعه حجم نمونه را تعیین کند. تعیین حجم نمونه مناسب در تحلیلهای آماری نتایج حاصل از پژوهش بسیار تأثیرگذار است. البته یکسری سایتها هم هستند که با توجه به سطح معناداری و جامعه مورد مطالعه به شما حجم نمونه میدهند، اما پیشنهاد ما این است که در این زمینه حتما از یک مشاور آماری خوب کمک بگیرید.
نحوه‌ی نگارش:
روشهای مختلفی برای بیان این قسمت وجود دارد. مثلا میتوان نوشت: تعداد نمونهی مورد نیاز برای این مطالعه با استفاده از فرمول کوکران، 200 نفر در نظر گرفته شد. نمونه‌گیری به صورت تصادفی ساده و به روش قرعه کشی خواهد بود و…

انواع روشهای نمونه گیری

متغیرها و ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات

در روش اجرا لازم است به متغیرهای اصلی و نحوه‌ی سنجش آنها اشاره شود. همانطور که میدانید یک طرح پژوهشی بدون داشتن ابزار لازم، عملا به نتیجه نخواهد رسید؛ این ابزار در واقع برای سنجش متغیرهای مطالعه هستند.

روشها و ابزارهای جمع آوری اطلاعات در پژوهش

نحوه‌ی نگارش:
در این قسمت باید به طور کامل راجع به ابزار مورد استفاده‌ی خود توضیح دهید و حتما رفرنس‌دهی کنید. مثلا اگر از پرسشنامه استفاده میکنید باید به اسم پرسشنامه، تعداد سوالات، نام سازنده، نام مترجم (در صورت ترجمه شدن)، نحوه‌ی امتیازدهی و نمره‌گذاری، روایی و پایایی و متغیر(های) مورد سنجش آن به طور دقیق اشاره کنید. یا مثلا اگر از ابزاری مثل دماسنج یا کیتهای آزمایشگاهی استفاده میکنید باید نام کامل آن، شرکت سازنده، مدل و شماره سریالش را ذکر کنید.
لازم است بدانید سوالات مربوط به پرسشنامه‌ی اطلاعات دموگرافیک در مطالعات مختلف میتواند متفاوت باشد. مثلا در یک طرح لازم است رشته‌ی تحصیلی افراد مشخص شود، در حالی که در طرح دیگر این پرسش اهمیتی ندارد. پس با توجه به پژوهش خود باید سوالات این قسمت را مشخص کنید. میتوانید از استاد مشاور خود و همچنین مطالعات مشابه قبلی در این زمینه کمک بگیرید.

تمام آنچه که باید در جدول متغیرهای پروپوزالتان بنویسید

روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات

نحوه‌ی نگارش:
در این قسمت باید مشخص شود که از چه نرم افزاری و چه آزمون(های) آماری برای تحلیل استفاده خواهد شد. همچنین سطح معناداری را چقدر در نظر خواهید گرفت. این اطلاعات را باید از مشاور آماری خود دریافت کنید. مثلا میتوان نوشت: برای تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS نسخه‌ی ۲۳ و آزمون تی مستقل با سطح معناداری 05/0 استفاده خواهد شد.

نکات مهمی که حتما در روش اجرای پروپوزالتان باید رعایت کنید

بهتر است جملات کوتاه باشند تا آسانتر درک شوند.
زمان افعال جملات باید به صورت آینده باشد. البته استثناء دارد و آن هم در زمانهایی است که نیاز به رفرنس‌دهی داریم؛ مثلا در توضیحات راجع به پرسشنامه‌ی مورد استفاده میتوانید از افعال زمان گذشته استفاده کنید.
معیارهای ورود و خروج باید به صورت مثبت نوشته شوند. یعنی نباید در معیار ورود بنویسیم سیگار نکشیدن. بلکه در معیار خروج باید نوشته شود سیگار کشیدن.
اگر نمونه‌گیری به روش تصادفی ساده انجام میشود، حتما ذکر کنید از کدام روش استفاده کرده‌اید.
حتما فرمول استفاده شده برای تعیین حجم نمونه توسط مشاور آمار را ذکر کنید.
در مورد متغیرهای اصلی در حد یک جمله توضیح دهید (در قسمت مربوط به ابزارها و متغیرها). مثلا در صورت بررسی رابطه‌ی بین میزان اضطراب و رضایت شغلی باید در مورد این دو متغیر توضیح دهید (نیاز به توضیح متغیرهای فرعی مثل اطلاعات دموگرافیک نیست).
از طرح سوالات خصوصی که ارتباطی با پژوهش شما ندارد بپرهیزید. مثلا اسم افراد، شماره تلفن، آدرس و…