همانطور که می‌دانید، مقالات علمی از نظر ساختار به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. یکی از انواع آن نامه به سردبیر می‌باشد. این مقالات در دسته مقالات غیر پژوهشی قرار می‌گیرند. گاهی اوقات یک پژوهشگر می‌خواهد در مورد یک مقاله به بیان اطلاعات تکمیلی، شفاف‌سازی یا نقد بپردازد، متوجه اشتباه یا تناقضی در متن مقاله شده است یا این که می‌خواهد راجع به موضوعی پیشنهادی بدهد، در این صورت کامنت یا نظر خود را در قالب یک نامه، به سردبیر آن مجله ارائه می‌کند. همچنین گاهی خود مجلات از مخاطبان خود می‌خواهند که در رابطه با یک موضوع نظر خود را اعلام کنند. برخی اوقات هم یک پژوهشگر به مطالبی دست یافته اما حجم محتوا زیاد نیست یا این که می‌خواهد تجربه و دانش خود را در حیطه‌ی تخصصی مجله بیان کند، باز هم می‌توان مطالب را قالب این نوع مقاله به مخاطبان عرضه کرد. اگر پژوهشگری به مقاله‌ی یک فرد نقدی در قالب نامه به سردبیر وارد کرد، آن پژوهشگر هم می‌تواند پاسخ یا توضیحات تکمیلی خود را درباره‌ی آن نظر، به صورت نامه به سردبیر منتشر نماید.
این مقاله‌ی علمی کوتاه به طور معمول شامل چند بخش می‌باشد: عنوان یا title، چکیده یا Abstract، کلمات کلیدی یاkey words، محتوا و متن اصلی مقاله، تقدیر و تشکر یا Acknowledgment، مشارکت نویسنده‌ها یا Author contribution، تضاد منافع یا Conflict of interest، تأمین بودجه و پشتیبانی یا Funding and support و رفرنس‌ها یا References. البته ممکن است یک مقاله همه‌ی قسمت‌های ذکرشده را نداشته باشد یا قسمتی اضافه‌تر طبق راهنمای نویسندگان مجله داشته باشد.
احتمالا تا به حال آزمایش داده‌اید یا نتیجه‌ی آزمایش اطرافیانتان را مشاهده کرده‌اید. در واقع در یک آزمایشگاه بالینی، مجموعه‌ای از کارها روی مایعات و بافت‌های بدن با استفاده از ابزار، دستگاه‌ها و مواد شیمیایی انجام میگیرد که نتیجه‌ی این پروسه‌ها روی یک برگه به مراجعه‌کننده داده میشود. وقتی اسم آزمایشگاه را میشنوید معمولا آزمایشگاه بالینی و برگه‌ی نتیجه‌ی آزمایش به ذهنتان میرسد، درحالی که علاوه بر این آزمایشگاه‌ها، آزمایشگاه‌های دیگری هم وجود دارد مثل آزمایشگاه‌های تحقیقاتی.
عنوان در نامه به سردبیر
عنوان باید متناسب با محتوای مقاله، کوتاه و سردبیرپسند! انتخاب شود. همانطور که می‌دانید، عنوان مانند تبلیغات برای مقاله عمل می‌کند و جذب سردبیر در وهله‌ی اول و سپس مخاطب، بسیار به عنوان بستگی دارد. در قسمت زیر عنوان باید نام نویسنده یا نویسنده‌ها، همراه با وابستگی سازمانی (افیلیشن) آن‌ها را بنویسید. البته گاهی اوقات نام نویسنده(ها)، باید در انتهای متن مقاله و قبل از رفرنس‌ها قرار بگیرد.
چکیده
خلاصه‌ای از مطالب نامه باید نوشته شود. البته اغلب اوقات در متن مقاله، اثری از چکیده نیست. بلکه چکیده فقط برای نشان دادن محتوای اصلی مقاله، پس از سرچ و کلیک روی عنوان مقاله در موتورهای جست‌وجو در اختیار مخاطب قرار میگیرد.
کلمات کلیدی
در پایان چکیده، چند کلمه به عنوان کلمات اختصاصی مرتبط با محتوای متن مقاله نوشته میشود تا در موتورهای جست‌وجو برای پیدا شدن مقاله، مورد استفاده قرار بگیرد.
متن اصلی مقاله نامه به سردبیر
در ابتدای متن اصلی، سردبیر مجله باید مورد خطاب قرار بگیرد. در متن اصلی مقاله باید به چهار مسئله شامل؛ موضوع، موافقت یا مخالفت، ارائه شواهد و مدارک و نتیجه‌ی نهایی اشاره شود. یعنی ابتدا باید به صورت کلی راجع به مقاله‌ای که می‌خواهید در مورد آن نظر بدهید یا موضوعی که می‌خواهید درباره‌ی آن انتقاد، پیشنهاد و نظر خود را بیان کنید توضیح دهید. در این صورت خواننده متوجه محتوای اصلی مکاتبه‌ی شما میشود. سپس باید ضمن ارائه‌ی موافقت، مخالفت، نظر یا پیشنهاد خود، مدارک و شواهد تأییدکننده‌ی حرف خود را نیز ارائه نمایید.
در پاراگراف آخر، باید از زبان خود (نه با استفاده از مقالات و رفرنس‌های دیگر) مقصود و منظور خود را به صورت واضح، روشن و بدون ابهام بیان کنید. همچنین می‌توانید به بیان پیشنهادات خود برای مطالعات آتی بپردازید. در این پاراگراف نباید به مقالات دیگر رفرنس بدهید.
تقدیر و تشکر
برای تشکر و قدردانی از افرادی است که پیشنهادی داده‌اند یا راهنمایی کرده‌اند اما در تحقیق به صورت کامل و مستقیم همکاری نداشته‌اند. جزو قسمت‌های فرعی است که می‌تواند نوشته شود یا نوشته نشود. گاهی هم به این صورت نوشته میشود: Acknowledgment: None؛ یعنی تقدیر و تشکری وجود ندارد. اما همانطور که گفته شد اگر نمی‌خواهید از کسی تقدیر یا تشکری کنید، می‌توانید اصلاً آن را ننویسید.
مشارکت نویسنده‌ها در letter to the Editor
در این قسمت باید به این نکته اشاره شود که همه نویسندگان بر اساس توصیه‌های کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی معیارهای مشارکت نویسندگی را دارند. همچنین شماره ORCID نویسنده‌ها هم در این قسمت ذکر می‌گردد.
تأمین بودجه و پشتیبانی
در صورت وجود منبع تأمین‌کننده‌ی بودجه در این قسمت باید به آن اشاره نمود.
رفرنس‌ها در نامه به سردبیر
زمانی که برای نوشتن متن اصلی، برداشت‌های خود را از جملات مقالات دیگر می‌نویسید باید به آن مقاله رفرنس دهید. در این صورت منبع جمله‌ی نوشته‌شده مشخص می‌گردد. این کار توسط نرم‌افزارهای رفرنس‌دهی مثل اندنوت و مندلی و… انجام می‌پذیرد.
چند نکته در زمان نوشتن نامه به سردبیر:
- در عنوان این نوع مقالات، به طور معمول نوع مقاله ذکر میشود.
مثال فارسی: ترغیب مردم به واکسیناسیون کووید 19: یک نامه به سردبیر
مثال انگلیسی: Liver and Kidney Injuries in COVID-19 and Their Effects on Drug Therapy; a Letter to Editor
- متن اصلی مقاله‌های نامه به سردبیر به طور معمول با عبارت سردبیر محترم یا Dear editor شروع میشود.
- معمولاً تعداد کلمات این نوع مقاله نباید بیشتر از 500 کلمه و تعداد صفحات بیشتر از دو الی سه صفحه باشد. البته سقف تعداد کلمات ممکن است در مجلات مختلف کمی متفاوت باشد.
- از تعداد رفرنس‌های زیادی هم نباید استفاده کرد. معمولاً تا پنج رفرنس کافی است اما برخی مجلات تا ده رفرنس را هم مجاز می‌دانند.
- در برخی مجلات مانند مجله‌ی لانست (Lancet)، به این گونه مقالات به جای letter to editor، می‌گویند Correspondence یا مکاتبه.
- تعداد نویسنده‌ی مقالات نامه به سردبیر اغلب اوقات یک تا دو نفر است؛ هر چند گاهی بیشتر هم میشود (حداکثر چهار تا شش نفر).
- پس پیش از نوشتن مقاله، به راهنمای نویسندگان مجله‌ی مورد نظر مراجعه کنید و اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تری از نحوه‌ی نگارش جزئیات مقاله به دست بیاورید. در این صورت، احتمال پذیرش مقاله بالاتر می‌رود.
- معمولاً احتمال چاپ شدن نامه‌هایی که واضح‌تر و وروشن‌تر نوشته شده باشند و در بین نامه‌های دیگر در آن زمینه، جامع‌تر و کامل‌تر به بررسی موضوع بپردازند بیشتر است.
- همچنین اگر نامه توسط فرد معتبری نوشته شود یا تأیید و امضا گردد، اعتبار مقاله افزایش می‌یابد و احتمال چاپ آن هم بیشتر میشود.
- از زیاده‌گویی و بزرگنمایی در سخنان خود بپرهیزید و لب کلام را به صورت واضح بیان نمایید.
- همچنین از هر گونه توهین و زیر سوال بردن تمامی زحمات یک پژوهش دیگر خودداری کنید.
- جملات بهتر است به زبان حال ساده نوشته شوند.
- پیش از نوشتن نامه، چندین بار مقاله‌ی مورد نظر و مقالات مرتبط را بخوانید تا از محتوایی که می‌خوانید در نامه بیان کنید مطمئن شوید. همچنین از افراد صاحب نظر نیز کمک بگیرید.
- در بیان نقد یا نظر به یک مقاله، بهتر است ابتدا خلاصه‌ای از آن مقاله را برای مخاطب بازگو کنید تا ذهن مخاطب برای درک مطلب شما بازتر شود.
سخن پایانی در رابطه با مقالات نامه به سردبیر
متأسفانه افراد زیادی با این نوع مقاله آشنا نیستند و به همین دلیل این نوع مقالات به زبان فارسی زیاد نیستند. بسیاری از افراد نمی‌دانند که می‌توانند افراد و پژوهشگران دیگر را از نظرات و پیشنهادات شخصی خود باخبر کنند و تصورشان این است که حتماً باید طی یک پژوهش اصیل یا متاآنالیز، نظرات خود را بیان کنند. در حالی که نامه به سردبیر، مشکل پژوهشگران را برای بیان نظرات خود در قالبی راحتتر رفع کرده است. البته برای نوشتن این نوع مقالات، باز هم پژوهشگر باید مقالات متعددی را خوانده باشد، نسبت به موضوع تسلط کافی داشته باشد و صلاحیت علمی هم برای بیان نظر در آن حیطه را داشته باشد. در بیان این نظرات یا انتقادات نباید غرض‌ورزی صورت بگیرد. محیط پژوهش باید عاری از هرگونه تمایلات و خواسته‌های شخصی باشد. پس نوشتن نامه به سردبیر نباید با اهدافی مثل خراب کردن یا از بین بردن زحمات پژوهشگران دیگر باشد. بلکه انتقادات باید صادقانه و محترمانه بیان شوند. در این صورت است که مسیر برای رشد، شکوفایی و پیشرفت در هر حیطه‌ای فراهم میشود.
