پژوهش یکی از کارهایی است که همیشه برای دانشجویان جذابیت‌های زیادی را دارد و تقریبا همه دوست دارند در دوران دانشجویی وارد این حیطه شده و حداقل یک مقاله بنویسند. اما تعداد کمی موفق میشوند این کار را انجام دهند. یکی از دلایل اصلی این عدم موفقیت، دیدگاه‌های اشتباهی است که از جانب ترم بالایی‌ها به دانشجویان منتقل میشود. در این مقاله از مجله ژیوارآموزان، قصد داریم به چهار مورد از این دیدگاه‌های اشتباه دانشجویان در مورد پژوهش بپردازیم.
دیدگاه اشتباه اول در مورد پژوهش: نباید از ترم یک یا ترم‌های پایین شروع کرد.
بارها دیده‌ایم که دانشجویان میگویند میخواستم پژوهش را شروع کنم، اما وقتی مشورت کردم گفتند که فعلا زود است و همین باعث شد که دیگر سمت پژوهش نیایم. اما آیا واقعا برای دانشجوی ترم یک، شروع پژوهش زود است؟ جواب من به این سوال این است که هرچقدر زودتر شروع کنید بهتر است. حتی قبل از شروع دانشگاه! اگر دانشجوی ورودی بهمن هستید، میتوانید از همان چند ماهی که فاصله مهر تا ورود رسمی‌تان به دانشگاه است هم برای شروع پژوهش استفاده کنید. اگر اینکار را بکنید با یک دید بازتر سر کلاسهای مختلف مینشینید و میتوانید با سوالاتی که میپرسید، توه اساتید را هم جلب کنید و همین مقدمه‌ای برای شروع همکاری‌هایتان با اساتید شود.
مشکلی که وجود دارد این است که دانشجویان ترم بالاتر و اعضای تشکل‌های دانشجویی پژوهش محور، ترجیح میدهند با دانشجویان باتجربه‌تر کار کنند که دانش علمی و عملی بیشتری دارند و درگیر آموزش دادن به دانشجویان جدیدالورود نشوند. همین باعث شده است که این جمله را در جواب علاقه‌مندان به پژوهش بگویند: “فعلا برات زوده”. لطفا به این صحبت‌ها توجه نکنید و در سریعترین زمان آموزش دیدن را شروع کنید. یادگیری کار با نرم افزارهای مختلف مثل اندنوت و مندلی یا مهارت سرچ چیزی نیست که نیاز به تحصیل در دانشگاه داشته باشد و اینکه ترم چند هستید اهمیتی داشته باشد. لطفا دیگر خودتان را درگیر این دیدگاه غلط نکنید و همین الان برای شروع پژوهش اقدام کنید. شاید نقشه راه پژوهش بتواند در این مسیر کمکتان کند.
دیدگاه اشتباه دوم درمورد پژوهش: باید اولین پژوهش، یک کار قوی باشد!
نتیجه گرایی یکی از مشکلات کسانی است که قدم در راه پژوهش میگذارند، پژوهش هم مانند هرکار دیگری ترکیبی از دانش و مهارت است که به مرور زمان بهتر و بهتر میشود. اکثر دانشجویان در شروع کار میخواهند سراغ کارهای مداخله‌ای بروند و اولین کارشان را با یک عنوان سنگین شروع میکنند، همین عامل باعث میشود موارد زیادی را که هنوز یادنگرفته‌اند در پژوهش‌شان اعمال نکنند و بارها و بارها پروپوزال یا مقاله‌شان اصلاح بخورد و نهایتا تصویب یا چاپ نشود. این ویرایشات متعدد ممکن است باعث ناامیدی و رها کردن کار شود، درحالی که اگر از یک پژوهش توصیفی شروع میکردند، به مراتب بهتر بود و میتوانستند به مرور سراغ مطالعات تحلیلی، مداخله‌ای و… بروند. لطفا برای انجام پژوهش‌هایتان یک روند منطقی را پیش بگیرید، از کارهای ساده‌تر شروع کنید و به مرور به سراغ پژوهش‌های قویتر بروید.
سعی کنید در طول کارهای مختلف پژوهشی، مطالعاتتان را نیز ادامه دهید، مثلا وقتی بعد از یک مطالعه توصیفی به سمت انجام مطالعات تحلیلی میروید، درمورد خطاهای رایج در مطالعات توصیفی مطالعه کنید تا بدانید چه تغییراتی باید در انجام پژوهش، روش نمونه گیری و… ایجاد کنید. لطفا این دیدگاه را که باید اولین کارتان یک مقاله‌ی عالی بشود را فراموش کنید، این فقط نوعی کمالگرایی منفی است و میتواند باعث ناامیدی‌تان شود. البته ما منکر این نیستیم که اولین کارتان هم میتواند یک کار عالی شود، به عنوان مثال، دانشجویان دوره‌های همراه با کار عملی ما، مانند دوره مقاله نویسی مرورسیستماتیک همراه با کار عملی، اکثر اوقات اولین مقاله‌شان در یک مجله isi چاپ میشود.
دیدگاه اشتباه سوم: تنهایی کار کردن بهتر است!
یکی دیگر از دیدگاه‌های اشتباه در زمینه‌ی پژوهش، این است که بهتر است تنهایی کار کرد. پژوهش با توجه به اینکه ابعاد مختلفی دارد و نیاز به انجام شدن کارهای زیادی دارد، اصلا درست نیست که به تنهایی انجام شود و وقتی که گروهی باشد، نتیجه‌ی آن خیلی بهتر است. شاید به تنهایی بتوان یک پروپوزال خوب نوشت، آما آیا به تنهایی میشود نمونه گیری خوبی هم داشت؟ آیا وارد کردن تمام داده‌ها به نرم افزار، نوشتن مقاله، مکاتبات با ژورنال و… را میشود تنهایی انجام داد؟ برخلاف انتظارتان جواب این سوالات بله است. بله، میاتوان تمام این کارها را تنهایی انجام داد، اما کار آنقدر زمانگیر و طاقت فرسا میشود که روی ابعاد دیگر زندگی پژوهشگر اثرات منفی میگذارد و اجازه‌ی تمرکز روی کارهای دیگر و انجام پژوهش‌های بعدی را نمیدهد. اگر گروهی کار کنید، میتوانید به جای تمرکز 100% روی یک کار، انرژی‌تان را روی 10 کار که به صورت گروهی انجام میشود تقسیم کنید.
لطفا به جای اینکه طمع کنید که همیشه نویسنده اول مقالات باشید و نهایتا فقط یک مقاله بنویسید، سعی کنید گروهی کار کنید و با گروهتان چندین کار پژوهشی خوب ارائه کنید. البته با توجه به اینکه فرهنگ کار تیمی مقداری در دانشگاه‌های ما ضعف دارد، احتمالا ترس شما این است که نتوانید تیم خوبی را جمع کنید. برای حل شدن این مشکل، شاید بهتر باشد دوره‌ی تیم سازی ژیوارآموزان را بگذرانید تا با خیال راحت بتوانید برای ساختن تیم و ارائه کارهای خوب زیادی اقدام کنید.
دیدگاه اشتباه چهارم: اگر زبان انگلیسی‌تان ضعیف باشد نمیتوانید کار پژوهشی بکنید!
زبان انگلیسی یکی از بخشهای مهم کار پژوهشی است که هم در مراحل مرور متون و هم در مراحل چاپ و انتشار مقاله کاربرد زیادی دارد، اما اینکه لزوما باید انگلیسی‌تان در سطح بالایی باشد که بتوانید کار پژوهشی بکنید اشتباه است. در ابتدا همینکه بتوانید مطالب مختلف را در مقالات بخوانید و بفهمید کفایت میکند. اگر در تیمتان یک یا دو نفر مسلط به زبان انگلیسی داشته باشید کفایت میکند. البته منکر این نیستیم که برای ادامه و انجام پژوهش‌های دیگر حتما باید روی این مهارت هم کار کنید، اما قرار نیست اگر همین الان زبان انگلیسی‌تان خوب نیست، خودتان را از انجام کارهای پژوهشی محروم کنید. شما میتوانید به مرور روی این مهارت هم کار کنید و مهارت خواندن و نوشتن خودتان را تقویت کنید. البته اگر در همایش‌های بین المللی شرکت کنیدف احتمالا نیاز به سخنرانی و ارائه مقاله به زبان انگلیسی هم خواهید داشت که میتوان از افراد مسلط تر گروه استفاده کرد یا اینکه تا آن زمان با تمرین و استمرار، تسلط‌تان را بر زبان انگلیسی بیشتر کنید.
در مجموع برای شروع لازم نیست حتما سطح زبان خوبی داشته باشید، شروع کنید، همه چیز به مروربهتر خواهد شد.
سخن پایانی در رابطه با دیدگاه‌های اشتباه درمورد پژوهش
لطفا همین الان شروع کنید به کارهای پژوهشی و خودتان با چالشهای آن روبرو شوید، ممکن است خیلی زود به این نتیجه برسید که مناسب این کار نیستید و علاقه‌ای به آن ندارید، ممکن هم هست جزو کارهای مورد علاقه‌تان شود و ادامه روند تحصیل و زندگیتان براساس آن پیش برود، اما بهترین کار ممکن این است که خودتان به این نتیجه برسید که مناسب این کار هستید یا نه، نه اینکه صرفا براساس دیدگاه‌های دیگران که شاید فقط مناسب خودشان باشد، خودتان را از امتحان راهی محروم کنید. از طرفی اگر مایل به ادامه تحصیل باشید، در مقاطع بالاتر حتما به پژوهش نیاز پیدا میکنید و اگر در سالهای اول تحصیل و دوران کارشناسی به شناخت کافی نرسیده باشید، قطعا تبدیل به کابوس بزرگی برایتان خواهد شد. پس بهتر است همین الان شروع کنید به یادگیری مهارتهایی که در آینده به آن نیاز پیدا خواهید کرد و میتواند باعث پیشرفت خیلی سریع‌ترتان در زندگی شود.
