زمانی که یک کار پژوهشی به پایان می‌رسد، پژوهشگر نتایج و محتوای آن پژوهش را به صورت مقاله درمی‌آورد. این مقاله در مجله یا کتاب چاپ می‌شود و در دسترس سایر افراد قرار می‌گیرد. مقاله‌ها بر اساس ساختار به انواعی تقسیم می‌شوند شامل: مقاله اصیل (original article)، مقاله مروری (Review Article)، گزارش‌ها یا نامه‌های کوتاه (short letters or reports)، مطالعات موردی (case-study)، مقاله نظری (opinion article) و نقد کتاب (book review). در اینجا ما به توضیح مقالهی اصیل پژوهشی می‌پردازیم.
مقاله اصیل پژوهشی
مقاله اصیل، حاصل پژوهش و آزمایش روی یک حیطه‌ی جدید است؛ یعنی پژوهشگر روی یک موضوع جدید تحقیق انجام می‌دهد و نتایجی که قبلاً وجود نداشته را به صورت مقاله اصیل منتشر می‌نماید. پس نوآوری مهمترین بخش مقالات اصیل محسوب می‌شود. در حالی که مثلاً در مقالهی مروری، پژوهشگر از داده‌های مقالات دیگر استفاده و نتیجه‌گیری می‌کند.
مقاله اصیل شامل بخش‌های مختلفی است: عنوان (Title)، چکیده (Abstract)، کلمات کلیدی (key words)، مقدمه (Introduction)، مواد و روش‌ها (Materials & Methods)، نتایج (Results)، بحث (Discussion)، نتیجه‌گیری (Conclusion)، تقدیر و تشکر (Acknowledgments)، تضاد منافع (Conflict of interest) و رفرنس‌ها .(References) در ادامه هر قسمت را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.
اجزای مقاله اصیل عنوان مقاله
عنوان مقاله اصیل باید بیانگر مسئله و هدف اصلی پژوهش شما باشد. مخاطب با نگاه کردن به عنوان شما باید بتواند حیطه‌ی کاری، جامعه‌ی مورد مطالعه، زمان و مکان پژوهش را متوجه شود. یک عنوان مناسب، باید درعین کوتاه بودن، حق مطلب را ادا کند، واضح، بدون ابهام و جذاب باشد؛ چرا که در این صورت می‌تواند باعث جذب مخاطب بیشتری شود.
بعد از عنوان؛ نام نویسنده‌ها به ترتیبِ میزان همکاری، همراه با وابستگی سازمانی یا Affilation آن‌ها ذکر می‌شود.
چکیده در واقع ویترین مقالهی شما است. معمولاً برای نوشتن این قسمت، محدودیت تعداد کلمه وجود دارد. پس چکیده باید به صورت خلاصه و فشرده، محتوای اصلی قسمت‌های مختلف پژوهش (مقدمه، روش کار، نتایج و نتیجه‌گیری) را به مخاطب منتقل کند. پس از خواندن چکیده، مخاطب تصمیم می‌گیرد که مقاله را بخواند یا سراغ مقاله‌ای دیگر برود، پس مهم است که این قسمت به درستی و با ظرافت زیاد نوشته شود. بهتر است پس از نوشتن کل مقاله، این قسمت نوشته شود.
مقدمه
مقدمه در واقع همان بیان مسئله و ضرورت انجام طرح است، که باید با استفاده از مقالات دیگر نوشته شود. البته پاراگراف آخر که باید اهداف پژوهش توضیح داده شود باید از زبان خود نویسنده باشد. در این قسمت باید به توضیح درباره‌ی حیطه‌ی مورد مطالعه، پیشینه‌ی تحقیق، آمار و ارقام موجود، تعریف مشکل و اهمیت آن، راه‌کارهایی که قبلاً انجام گرفته‌اند، ضرورت انجام و هدف پژوهش و مواردی از این دست اشاره نمود. مقدمه در واقع قسمتی است که مخاطب را قانع می‌کند، مطالعه‌ی شما اهمیت دارد و هدف شما را برای او بازگو می‌کند. مقدمه باید در عین کامل و واضح بودن به طور مختصر و مفید نوشته شود و از اغراق و زیاده‌گویی نیز پرهیز شود. همچنین نکته‌ی بسیار مهم، رعایت ارتباط معنایی و همبستگی بین جملات و پاراگراف‌های مقدمه است.
کلمات کلیدی
در انتهای چکیده، چند کلمه مرتبط با پژوهش نوشته می‌شود. این کلمات باید به دقت انتخاب شوند؛ چرا که مخاطب، از طریق جست‌وجوی این کلمات است که می‌تواند به مقالهی شما دسترسی پیدا کند. پس باید از کلمات اختصاصی استفاده شود که اساس پژوهش شما را تشکیل داده است. می‌توانید از کلمات کلیدی مقالات اصیل مشابه هم استفاده کنید.
در این قسمت نویسند باید جامعه‌ی مورد مطالعه، متغیرها، مواد و ابزار مورد استفاده در پژوهش و تمامی مراحل طرح خود را با جزئیات، برای مخاطب توضیح دهید. روش کار باید شبیه به دستور پخت آشپزی نوشته شود. به طوری که افراد دیگر بتوانند عیناً آن را تکرار کنند. همچنین اگر شخص دیگری، روش کار شما را (روی جامعه‌ی مورد مطالعه‌ی شما) استفاده کند، به نتایجی مشابه نتایج شما دست پیدا کند. یعنی باید مشخصات و جزئیات تمام چیزها به صورت واضح در اختیار مخاطب قرار بگیرد. همچنین در این قسمت حتماً باید به کسب کد اخلاق از کمیته‌ی اخلاق و کسب رضایت آگاهانه از بیمار یا افراد مورد مطالعه، اشاره کنید.
هر پژوهش اهدافی دارد که در راستای آن، پس از انجام طرح، یکسری داده به دست می‌آید. پژوهشگر باید این داده‌ها را، معمولاً با کمک یک همکار آماریست، با استفاده از نرم افزارها و فرمول‌های آماری تجزیه‌وتحلیل کند. سپس این اطلاعات و نتایج، به صورت کمی و کیفی، در این قسمت به مخاطب عرضه می‌شوند. می‌توان از نمودارها، جداول و شکل‌ها برای بیان بهتر نتایج استفاده نمود. در بیان این اطلاعات و نتایج نباید اغراق یا دست‌کاری صورت بگیرد. نتایج باید دقیقاً همانگونه که به دست آمده‌اند و با رعایت صداقت به مخاطب منتقل شوند. تغییر در داده‌ها و یا داده‌سازی، خلاف اخلاق است و می‌تواند توسط کمیته‌های اخلاق پیگیری و برای شما دردسرساز شود.
در این قسمت ابتدا خلاصه‌ای از یافته‌های مهم بیان می‌شود. سپس نویسنده، به بررسی و مقایسه‌ی نتایج حاصل از پژوهش خود با نتایج مقالات دیگر می‌پردازد. برای نوشتن این بخش لازم است مقالات مشابه به صورت دقیق خوانده شوند و اختلافات، تشابهات و نقاط ضعف و قوت آن‌ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. سپس نتایج و قسمت‌های مرتبط مقالات با نتایج حاصل از پژوهش مقایسه شود. همچنین به نقاط ضعف و قوت پژوهش فعلی هم می‌توان اشاره نمود.
نتیجه‌گیری در مقاله اصیل
این قسمت با بخش نتایج متفاوت و از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که آخرین قسمت اصلی مقاله محسوب می‌شود. در این قسمت، نویسنده باید به جمع‌بندی نتایج و بحث اصلی مقاله بپردازد و به نتایج کاربردی و پیشنهاداتی برای پژوهش‌های آینده اشاره کند. دقت کنید که نتایج کاربردی باید حتما بر اساس نتایج حاصل از پژوهش و واقع‌نگرانه باشد؛ مثلا اگر موضوع پژوهش شما، بررسی میزان افسردگی دانشجویان پزشکی است، نتایج طرح شما نمی‌تواند به بهبود افسردگی کمک کند. بلکه می‌تواند به سازمان‌های مربوطه دید بهتری نسبت به افسردگی در جامعه‌ی مورد بررسی، بدهد تا بتوانند راه‌کارهای لازم را اتخاذ نماید.
تقدیر و تشکر در مقاله
در این قسمت نویسنده، از افراد و سازمان‌هایی که او را در انجام طرح یاری کرده‌اند تشکر می‌کند. البته این قسمت دل بخواه است و می‌تواند نوشته شود یا نشود.
تضاد منافع در مقاله اصیل
برخی از مجلات از نویسنده می‌خواهند وضعیت تضاد منافع را هم مشخص کند؛ در این صورت این بخش هم به مقاله باید اضافه شود. تضاد منافع زمانی رخ می‌دهد که منافع شخصی یا اقتصادی فرد روی نتایج طرح اثر بگذارد. مثلاً اگر شخصی کارمند یک شرکت آرایشی و بهداشتی باشد و بخواهد در مورد لوازم آرایشی تولیدشده توسط آن شرکت، مقاله بنویسد. در این صورت ممکن است به خاطر جایگاهی که در آن شرکت دارد از بیان یکسری از داده‌ها چشم‌پوشی کند یا یکسری از نتایج را بیشتر یا بهتر نسبت به واقعیت جلوه دهد. همچنین نویسندگان باید در مورد ترتیب اسامی‌شان در ابتدای مقاله به توافق رسیده باشند. این مسائل باید در این قسمت به صورت واضح و روشن توضیح داده شود.
رفرنس‌ها
برای نوشتن قسمت مقدمه و بحث و گاهی در قسمت مواد و روش‌ها، باید از مقالات دیگر استفاده شود. استفاده از جملات و نتایج مقالات دیگر، بدون رفرنس دادن به آن‌ها، کاری خلاف اخلاق است. پس باید پس از استفاده از جملات یک مقاله، آن جمله را به همان مقاله، رفرنس دهید. با استفاده از نرم‌افزارهای رفرنس‌دهی، این کار بسیار آسان انجام خواهد شد. فقط کافی است که کار با این نرم‌افزارها را یاد بگیرید.
چند نکته مهم در نگارش مقاله اصیل پژوهشی
- تمامی قسمت‌های مقاله اصیل و دیگر مقالات نیز باید با استفاده از جملات کوتاه، واضح، بدون ابهام و علمی نوشته شوند.
- زمان افعال باید به صورت گذشته باشد؛ چرا که مقاله حاصل از پژوهشی است که در گذشته انجام شده است. البته جملات مربوط به حقایق علمی و قسمت مربوط به پژوهش‌های آینده باید به صورت حال و آینده نوشته شود.
- از زیاده‌گویی و تکرار بپرهیزید. یک مقاله باید در عین اختصار، محتوای اصلی را به خواننده منتقل نماید.
- از تغییر نتایج، تفسیرهای نابجا، بزرگنمایی اهمیت پژوهش، نسبت دادن کاربردهای اغراق‌آمیز نتایج پژوهش و مواردی از این دست بپرهیزید.
- در انتخاب عنوان و همچنین نوشتن چکیده، دقت زیادی کنید؛ چرا که خیلی از افراد با دیدن عنوان و سپس چکیده جذب مقاله می‌شوند.
- کارها و تجزیه‌وتحلیل‌های آماری، نقش پررنگی در کیفیت و نحوه‌ی نوشتن نتایج دارند. پس از یک آماریست ماهر برای کارهای آماری خود کمک بگیرید.
- همچنین انتخاب استاد راهنما، یکی از مهمترین قسمت‌های پژوهش است. چرا که یک راهنمای مناسب می‌تواند شما را به خوبی در این مسیر یاری کند و یک راهنمای نامناسب می‌تواند پژوهش را به یک تجربه‌ی بد برای شما تبدیل کند.
- از مقالات و رفرنس‌های معتبر، جدید و به‌روز استفاده کنید. این کار ارزش و اعتبار مقالهی شما را بالاتر می‌برد.
- در نوشتن مقاله plagiarism یا سرقت علمی ادبی، باید رعایت شود. سرقت علمی یعنی استفاده از ایده‌های دیگران، جملات و نتایج پژوهش‌های دیگر، بدون ذکر رفرنس و منبع آن؛ که کاری غیر اخلاقی و قابل پیگیری قانونی است.
- حتی اگر قرار است از مقالهی دیگر خود در مقالهی جدیدتان استفاده کنید، باز هم باید رفرنس آن را ذکر کنید.
- پاراگراف آخر مقدمه که بیانگر اهداف پژوهش شما و از زبان خودتان است، نیازی به رفرنس‌دهی ندارد.
- رفرنس دادن به صورت دستی، مشکلات و دردسرهای خود را دارد؛ پس از این کار خودداری کنید.
- بهتر است قبل از نوشتن مقاله، مجله‌ی مورد نظر خود را برای سابمیت مقاله انتخاب کنید. درست است که کلیات نگارش مقاله‌ها مشابه است، اما هر مجله قالب و جزئیات مختص به خود را دارد؛ مثلا زبان مقاله، استایل رفرنس‌دهی، نحوه‌ی نوشتن افیلیشن، مدل مربوط به اشکال، جداول و نمودارها، حداکثر تعداد کلمات مقاله و چکیده و مواردی از این دست. برای این که بتوانید مقالهی خود را در هر مجله ابتدا سابمیت و سپس منتشر کنید، ملزم به رعایت این جزئیات هستید.
سخن پایانی در رابطه با مقاله اصیل پژوهشی
نوشتن مقاله، علاوه بر علم و دانش، نیازمند قدرت و هنر نویسندگی است. برای این کار باید زمان و انرژی زیادی گذاشته شود تا نتیجه‌ی زحمات تیم پژوهش، به درستی به نتیجه برسد. مقالات پژوهشی اصیل، همواره از اهمیت و جایگاه بالایی در میان مقالات برخوردار بوده‌اند. چرا که حاصل پژوهش‌های جدید و منحصر به فرد هستند و قرار است پنجره‌ای تازه به روی علم باز کنند. البته همین جدید بودن می‌تواند باعث سخت‌تر شدن کار هم شود؛ چرا که اگر موضوع بسیار جدید باشد، ممکن است مسیر پژوهش خیلی واضح و معلوم نباشد. پس باید یک تیم پژوهشی مناسب و کاربلد انتخاب کنید و از اساتید متبحر و متخصص نیز کمک بگیرید. علاوه بر حیطه و نتایج پژوهش، نحوه‌ی نگارش مقاله، در پذیرش آن توسط مجلات معتبر بسیار حائز اهمیت است. پس قبل از نگارش مقالهی خود، حتماً مقالات اصیل زیادی را مطالعه کنید، تا با نحوه‌ی نگارش این مقالات بیشتر و بهتر آشنا شوید.
