رشته پرستاری اگر در یک جمله خلاصه شود آن این جمله است: مراقبت از بیمار
مراقبت..
چه کلمه عجیبی..
از خودت مراقبت کن… یعنی چی؟!
کلمه مراقبت در لغت به معنی زیر چشم نگاه داشتن است، به معنی هوای کسی را داشتن، به معنی محافظت دائم از چیزی.
شاید الان که معنی دقیق کلمه مراقبت را فهمیدیم بتوانیم معنی حقیقی پرستاری را درک کنیم. علم مراقبت در برگیرنده هنر و انسانیت میباشد. پرستاران طی مراقبت از بیماران نیاز های جسمی، روحی، روانی و… بیماران را جهت بهبود و حفظ سلامت و داشتن یک زندگی طبیعی ارتقاء می دهند.
معرفی رشته پرستاری
رشتهی پرستاری یکی از محبوب ترین رشته‌های گروه تجربی است که دانشجویان را برای امر مراقبت از بیماران و دیگر افراد مختلف جامعه آماده میکنند. این رشتهی پرطرفدار یکی از مهم ترین رشته‌های گروه علوم پزشکی در سیستم درمانی هر کشوری محسوب میشود. افراد شاغل در این رشته در امر مراقبت و درمان بیماران نقش اساسی دارند. پرستاران به طور مستقیم و غیر مستقیم در ارتباط با گروه های مختلف شاغل در بیمارستان ها هستند که شامل دیگر همکاران پرستار، پزشکان، فیزیوتراپ‌ها، کارشناسان تغذیه، روانشناسان، مددکارها، کمک پرستاران، نیروهای خدماتی و… میباشد که همه در جهت ارتقاء سطح سلامتی بیمار در تلاشند. این حلقه‌های ارتباطی خبر از نیاز پرستاران به مهارت های ارتباطی موثر را میدهد، پرستاران حلقه‌ی اصلی این ارتباط هستند؛ زیرا بیشتر از گروه‌های دیگر در ارتباط با بیماران هستند. گروهی که پرستاران بیشترین ارتباط را با آنها دارند، گروه پزشکان است. پرستاران و پزشکان در کنار یکدیگر بر بالین بیمار فعالیت میکند. همچنین پرستاران در ارتباط مستقیم با همراهان بیماران هستند و وظیفه‌ی مهم آموزش و اطلاع رسانی به آنان بر عهده‌ی پرستاران است.
احتمالا تاکنون به عنوان همراه بیمار به بیمارستان مراجعه کرده‌اید و با شغل پرستاری از نزدیک آشنا شده‌اید، اما آیا واقعا شما همان چیزی را دیده‌اید که واقعیت پرستاری است؟ صد در صد خیر.
پرستاری ترکیب پیچیده‌ی علم و هنر مراقبت است که انجام مراقبتهای علمی و مبتنی بر اصول، فقط و فقط از دست پرستاران با سواد و دارای علم به روز برمی‌آید. پرستاری شغلی بسیار ظریف و حساس با مسئولیت های زیاد است. فرد پرستار باید قدرت تصمیم گیری های دقیق در لحظات مهم را داشته باشد که پرستاران به خوبی این را در ۴ سال دوره‌ی کارشناسی فرا میگیرند. پرستاران علاوه مراقبت از بیماران و سروکار داشتن با گروه‌های انسانی مختلف، با تکنولوژی‌های بروز از جمله دستگاه‌ها و تجهیزات حساس بیمارستانها هم سروکار دارند که نیاز به مهارت و علم بالای پرستاران را نشان میدهد. بیایید بیشتر با این رشته آشنا شویم.
خصوصیات لازم برای پرستار شدن
فرد پرستار به دلیل داشتن ارتباط مستقیم با بیماران باید دارای روحیه قوی، صبر، همدردی، همدلی، احترام و برخورد مناسب با بیماران باشد. پرستار به عنوان یک حامی و همراه بیمار همیشه بر بالین بیمار حاضر است و همچنین بیمار نسبت به پرستار حس اعتماد و اطمینان دارد.
از طرفی به علت وجود شیفت های کاری زیاد در طول ماه و وجود شیفت های مختلف (صبح، عصر، شب) پرستاران دچار خستگی های مفرط میشوند که نیاز به توان جسمی و روحی بالایی دارد.
پرستارانی که در محیط‌های بیمارستانی مشغول به کار هستند، می‌دانند در مکانی کار میکنند که به طور دائم با اندوه و غم شدید بیماران و همراهان آنها مواجه هستند. بیمارستان مکانی است که با انواع بیماریها پرشده است، پس پرستار همواره در مواجه با رنج عاطفی ناشی از دیده‌هایش است، از این رو این شغل نیاز به روحیه‌ی قوی برای کمک به بیماران دارد. همچنین پرستاران باید به این توانایی که سختی‌های محیط کارشنان را به زندگی شخصیشان وارد نکنند برسند تا در خارج از محیط کار آسیب نبینند.
پرستاران در طول شیفت‌های کاری خود با شرایط حساس و بحرانی متعددی روبرو میشوند. حفظ آرامش در شرایط بحرانی برای هر پرستاری واجب است تا بتواند در سخت ترین شرایط نیز بهترین تصمیم ممکن را در رابطه با بیمارش بگیرد.
پرستار باید دارای علاقه و تمایل قلبی برای کمک به دیگران باشد. در بیمارستان، پرستار گاهی در لباس همراه بیمار در می‌آید، گاهی وکیل بیمار و مدافع او میشود و گاهی معلم او و همراهانش است. شغل پرستاری نیاز به قلبی بزرگ برای کمک به دیگران دارد.
همچنین پرستاران نیاز به مهارت های ارتباطی بالا و ارتباط حرفه‌ای مناسب دارند، زیرا در طول یک شیفت با افراد مختلف از رشته‌های متفاوت سر و کار دارند و حفظ و ارتقای سلامتی بیمار میسر نمی شود مگر با همکاری درست تمام این افراد.
پرستاران در محیط کاری خود با انواع زخم‌ها و ترشحات سر و کار دارند که شاید بتوان گفت تمیزترین آنها خون است. اگر فرد بسیار حساسی هستید شاید رشته پرستاری مناسب شما نباشد.
از تمامی ویژگی های ذکر شده برای یک پرستار، بعضی از آنها در طول تحصیل در رشته پرستاری به افراد آموزش داده میشود و بعضی آنها بستگی به شخصیت افراد دارد که باید به این نکته توجه کرد.
واحد های درسی رشته پرستاری
مثل هر رشتهی دانشگاهی دیگری واحدهای پرستاری هم به واحدهای مربوط به دروس اختصاصی و عمومی تقسیم بندی میشود. تعداد کل واحدهای درسی که دانشجویان پرستاری در طول ۴سال تحصیل خود می آموزند ۱۳۰ واحد است که از این تعداد ۲۰ واحد مربوط به دروس عمومی، 16واحد دروس پایه، ۱۲واحد دروس اصلی، ۴۶واحد دروس اختصاصی، ۱۲واحد مربوط به کارآموزی و ۲۴ واحد مربوط به کارآموزی در عرصه میباشد.
هر یک ازدروس اختصاصی رشته پرستاری دارای کارآموزی مربوط به آن درس میباشد. دانشجو پس از یادگیری درس اختصاصی به صورت نظری و دادن آزمون آن با کسب نمره قبولی، کارآموزی آن را برای یادگیری مهارتهای عملی در ترم بعد سپری میکند. کارآموزی‌های رشته پرستاری از ترم دو شروع میشود و دانشجویان از همان ابتدا با محیط بیمارستان آشنایی کامل پیدا میکنند. هدف از انجام کارآموزی تدارک موقعیت مناسب و واقعی برای دانشجویان جهت انجام روش‌های مراقبتی مناسب با نیاز بیماران در بالین، تحت نظارت مستقیم استاد است و دانشجویان در محیط واقعی آموخته‌های عملی و نظری خود را به کار میگیرند.
دروس پایه رشته پرستاری
- آناتومی (تشریح)
- فیزیولوژي
- ایمنولوژي
- بیوشیمی
- میکروب شناسی
- انگل شناسی
- آمارحیاتی مقدماتی و روش تحقیق در پرستاري
- پرستاري در فناوري اطلاعات
دروس اصلی رشته پرستاری
- تغذیه و تغذیه درمانی
- اصول اپیدمیولوژي و مبارزه با بیماریها
- روانشناسی فردی اجتماعی
- داروشناسی
- زبان تخصصی
- فرآیند یادگیري و اصول آموزش به مددجو
دروس تخصصی رشته پرستاری
- اصول و مهارتهای پرستاری
- پرستاری بهداشت جامعه 1، 2 و 3
- بررسی وضعیت سلامت بیمار
- پرستاری بهداشت مادران و نوزادان 1و2
- پرستاری بیماری های داخلی و جراحی 1، 2، 3 و 4
- پرستاری مراقبتهای ویژه
- پرستاری در بحران، فوریت‌ها و حوادث غیر مترقبه
- پرستاری کودکان 1 و 2
- پرستاری بهداست روان 1 و 2
- اصول مدیریت خدمات پرستاری
کارآموزی‌های پرستاری
- کارآموزی اصول و مهارتهای پرستاری
- کارآموزی پرستاری بهداشت مادران و نوزادان
- کارآموزی پرستاری بهداشت جامعه
- کارآموزی پرستاری بیماری های داخلی و جراحی1و2و3و4
- کارآموزی پرستاری کودکان
- کارآموزی پرستاری بهداشت روان
- کارآموزی پرستاری ویژه
- کارآموزی اصول مدیریت و خدمات پرستاری
- کارآموزی پرستاری در بحران، فوریت ها وحوادث غیر مترقبه
- کارآموزی اتاق عمل
- کارآموزی دیالیز
کارآموزی در عرصه (کارورزی/ اینترشیپ)
- پرستاری بهداشت مادران و نوزادان
- پرستاری بهداشت جامعه
- پرستاری بیماری های داخلی و جراحی
- پرستاری کودکان
- پرستاری بهداشت روان
- پرستاری ویژه
- اصول مدیریت و خدمات پرستاری
- پرستاری در بحران، فوریت‌ها و حوادث غیر مترقبه
سال آخر رشتهی پرستاری فقط به صورت دوره‌های عملی (کارآموزی در عرصه) در بیمارستانها میگذرد و عملا دروس نظری در ترم 6 به پایان رسیده است. در دو ترم آخر (ترم 7و8) دانشجو به کسب مهارت های عملی میپردازد. در این زمان دیگر دانشجو عملا به عنوان یک پرستار در بیمارستان حاضر میشود و در ابتدای ورود به بیمارستان برنامه کاری خود را با مشورت سرپرستار و تحت نظارت سوپروایزر آموزشی تعیین میکند. گاهی ورود دانشجوی کارورز در بعضی دانشگاه‌ها به معنی کم کردن یک پرستار در آن شیفت و محول شدن تمام وظایف به دانشجو است که در این شرایط دارای حقوق اندکی نیز میباشند. گاهی هم دانشجوی کارورز در کنار دیگر پرستاران مشغول فعالیت میشود و تقریبا در کارهای تمام بیماران و فعایتهای لازم به پرستاران آن شیفت کمک میکند. این شرایط براساس وضعیت دانشگاه و بیمارستانی که در آن مشغول کارورزی میشود میتواند متفاوت باشد. این دوره به منظور آمادگی هرچه بیشتر دانشجویان قبل از ورود به فضای کاری و طرح نیروی انسانی ایجاد شده است و از مزایای رشته پرستاری نسبت به اکثر رشته‌های دیگر است.
ادامه ی تحصیل در پرستاری
قبل از پرداختن به ادامه ی تحصیل در این رشته باید بدانیم که رشتهی پرستاری دارای دو سال طرح اجباری میباشد که درآن فرد فارغ‌التحصیل به مدت دوسال در یکی از بیمارستان های منطقه‌ی انتخابی به عنوان پرستار طرحی مشغول به فعالیت میشود. اما اگر فردی پس از فارغ التحصیلی علاقه به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد داشت میتواند با آزمون سراسری وارد یکی از گرایشهای ارشد پرستاری شود و ۲ سال طرح با تاخیر و پس از فارغ التحصیلی از مقطع ارشد برای او شروع شود.
همچنین رشتهی پرستاری دارای دکتری تخصصی(PH.D) پرستاری میباشد که می‌توان بالاترین مقطع تحصیلی این رشته دانست. پرستاران با شرکت در کنکور دکتری و گذارندن این مقطع می توانند به عنوان اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی کشور به عنوان اساتید پرستاری مشغول به فعالیت شوند یا فعالیت خود را در بیمارستانها در سطوح مدیریتی ادامه دهند.
تحصیل در رشتهی پرستاری ۴ سال در مقطع کارشناسی، 2 سال در مقطع کارشناسی ارشد و 4 سال در مقطع دکتری به طول می انجامد که در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو ملزم به ارائه پایان نامه میباشد.
گرایشات مقطع ارشد پرستاری
- پرستاری داخلی جراحی
- روان پرستاری
- پرستاری سلامت جامعه
- پرستاری مراقبتهای ویژه
- پرستاری کودکان
- پرستاری مراقبتهای ویژه نوزادان
- پرستاری سالمندی
- مدیریت پرستاری
- پرستاری اورژانس
- پرستاری نظامی
- پرستاری توانبخشی
همچنین پرستاران میتوانند در بیمارستانها براساس سطح تحصیلات خود (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) و سابقه‌ی کار بالینی در پست‌های مختلف از جمله پرستار عادی، سرپرستار، سوپروایزربالینی، سوپروایزر کنترل عفونت و سوپروایزر آموزشی و همچنین ریاست پرستاری بیمارستان (مترون) مشغول به فعالیت شوند.
اگر رشتهی پرستاری را انتخاب میکنید حتما به این نکات توجه کنید
رشتهی پرستاری یکی از رشته‌های سخت حوزه‌ی علوم پزشکی میباشد که در همه‌ی کشورهای جهان جزو مشاغل سخت به شمار می‌آید. شیفت‌های طولانی و متعدد، فشار کاری بالا، شرایط روحی سخت و استرس زیاد، خطر ابتلا به انواعی از بیماریها و حقوق کم و نامناسب نسبت به سختی کار باعث میشود که رشتهی پرستاری چهره‌ی سختی به خود بگیرد. این رشتهی زیبا و سخت روی زیبایش را به کسانی نشان میدهد که با عشق و علاقه به آن می‌نگرند، اما متاسفانه روی سخت پرستاری را هرکسی که در این رشته فعالیت میکند چه با علاقه و چه بدون علاقه میبیند.
از طرفی بازار کار رشتهی پرستاری شرایط مناسب‌تری نسبت به بقیه رشته‌های علوم پزشکی دارد و به علت کمبود نیروی پرستاری، تقریباً همه پرستاران پس از فارغ التحصیلی قادر به پیدا کردن شغل میباشند. استخدام شدن در رشتهی پرستاری از طریق آزمون‌های استخدامی که توسط وزارت بهداشت برگزار میشود صورت میگیرد. همچنین پرستاران به صورت پیمانی در بیمارستان ها مشغول به کار میشوند که مزایا و حقوق کم تری نسبت به پرسنل استخدامی دارند. مراکز خصوصی مانند بیمارستان‌های خصوصی یکی دیگر از مراکزی هستند که پرستاران در آنها فعالیت میکنند. شرایط محیط کاری پرستاران بستگی دارد به نوع مسئولیت و بخش‌های بیمارستان و مراکز درمانی که در آن مشغول به فعالیت هستند، برای مثال پرستاری که در بخش اورژانس بیمارستان کار میکند با پرستارانی که در بخش‌های دیگر مشغول به کار هستند مانند بخش های جراحی، داخلی، icu،ccu ، کودکان و… مسئولیت ها و وظایف شغلی متفاوتی دارند و محیط کاری متفاوتی را تجربه میکنند. همچنین پرستاران میتوانند با مدرک کارشناسی پرستاری در مکان هایی به غیر از بیمارستانها استخدام شوند، از جمله درمانگاه‌های دولتی و خصوصی، مراکز نگهداری از سالمندان و کودکان و مراکز پرستاری در منزل و….
فرصت های شغلی در خارج از کشور برای پرستاران
حتما تا الان شنیده‌اید که مهاجرت پرستاران به خارج از کشور آسان است و پرستاران راحت تر از سایر رشته‌ها میتوانند پذیرش کاری در کشورهای خارجی را اخذ کنند، اما آیا واقعاً اینطور است؟ باید بگویم تا حدود زیادی بله. جمعیت اکثر کشورهای جهان رو به پیری حرکت میکند که این از بیشتر شدن اهمیت رشته‌های درمانی، علی‌الخصوص رشته پرستاری خبر میدهد. پرستاران همیشه نقش آفرینی موثر و ویژه‌ای در توسعه سلامت مردم داشته‌اند، برای مثال از زمانی که یک نوزاد که در بیمارستان به دنیا می آید، تا زمان سالمندی که در بیمارستان یا خانه سالمندان بستری میشوند، پرستار نقش اساسی در درمان و مراقبت او ایفا میکند. از این رو پرستاران در حوزه پیشگیری و توانبخشی در جامعه تاثیر زیادی دارند و در بسیاری از کشورهای دنیا شغل مهمی محسوب میشود.
اما چرا پرستاری خارج از ایران؟
معمولاً به علت شرایط مناسبی از جمله دستمزد و حقوق بالا، امنیت شغلی خوب، مزایا و تسهیلات متعدد، سطح رفاه و کیفیت زندگی بالا، صدور اقامت دائم و شهروندی که در خارج از کشور وجود دارد، پرستاران تصمیم مهاجرت می گیرند. متاسفانه حرفه پرستاری در کشورهای حوزه اسکاندیناوی و کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، استرالیا و آلمان و حتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس دارای شرایط عالی و مناسب تری نسبت به ایران هستند که هرساله مقصد مهاجرت بسیاری از پرستاران میباشند.
چهره واقعی این رشته در جامعه
پرستاران یکی از مورد اعتمادترین افراد در جامعه هستند. برای ۲۱ سال متوالی پرستاران در رتبه بندی سالانه موسسه گالوپ، از لحاظ داشتن صداقت و اخلاق بالا در میان کارکنان حرفه‌های مختلف جایگاه نخست را به دست می آورند. این جمله نشان میدهد که پرستاری شغل بسیار ازرشمندی است که هم از لحاظ معنوی جایگاه بسیار بالایی دارد و هم در بین مردم پرستاران افراد مورد اعتمادی هستند.
سخن پایانی
زندگی پرستاری متفاوت از زندگی افراد شاغل در دیگر حرفه‌ها میباشد. در هر ساعتی از شبانه روز شما ممکن است بر بالین فردی که در میکشد حاضر باشید و گاهی لذت تسکین درد و گاهی اضطراب وخیم شدن حالش را تجربه کنید. برخلاف مشاغل دیگر که از ساعت 8 تا 14 مشغول کارند، یک پرستار معمولا در شیفت صبح از ساعت 7 تا 13، شیفت عصر از 13 تا 19 و در شیفت شب از 19 تا 7 صبح روز بعد مشغول کار است. گاهی این شیفتها ممکن است به شکل 18 ساعته یا حتی 24 ساعته تغییر کنند و خستگی غیرقابل تحملی برای پرستار ایجاد کنند. با تمام این اوصاف زندگی پرستاران میتواند سرشار از عشق به بیماران و محبت آنها باشد. کسی در این رشته دوام می‌آورد که در هر لحظه عاشق و آماده‌ی کمک به دیگران باشد.
