معرفی رشته مهندسی بهداشت حرفهای و ایمنی کار
فهرست مطالب
بهداشت حرفهای از رشتههای نسبتا پر کاربرد علوم تجربی میباشد. بهداشت حرفهای علم مقابله با آسیبها و حوادث ناشی از شرایط محیطهای کاری است. متخصصان این رشته تلاش می کنند تا با حذف کردن عوامل خطرزای فیزیکی، شیمیایی، روانی و بیولوژیکی با کاهش تاثیرات این عوامل از آسیب رسیدن به کارگران جلوگیری نماید.
برای رسیدن به این هدف علم بهداشت دارای سه مرحله شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطر زاست. به عنوان مثال در یک کارخانه ریسندگی باید کانونهای خطر زا از جمله صدای بیش از حد و مواد شیمیایی خطرناک و طریقه مصرف آنها شناسایی شوند سپس میزانهای مجاز یا غیرمجاز آنها ارزیابی و سنجش شوند و در نهایت روشهایی پیشنهاد شود تا عوامل خطرزا حذف یا کاهش یابند.
کارشناس بهداشت حرفهای حکم یک بازرس.....
در رشته بهداشت حرفهای عوامل زیان آور مختلفی اعم از عوامل شیمیایی، فیزیکی، بیولوژی و روانی وجود دارد. از همین رو دانشجوی این رشته باید در دروس پایه مثل ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی توانمند بوده و از نظر جسمی نیز سالم باشد تا بتواند در محیطهای صنعتی فعالیت کند.
کارشناس بهداشت حرفهای حکم یک بازرس را برای محیط کار دارد که با توجه به اطلاعاتی که دارد، بررسی میکند که محیط کاری که در آن مشغول است استانداردهای لازم را دارد یا خیر و جهت تامین بهداشت شغلی و ایمنی افراد شاغل در آن محیط کار، استانداردهای لازم را آموزش میدهد. به طور کلی هر موردی که باعث کاهش خطر در محیط کار و افزایش ایمنی کارکنان و کارگران میشود را به عهده دارد.
به عنوان مثال کارشناس بهداشت حرفهای که در صنعت خودرو سازی فعالیت دارد ممکن است مشاهده کند که کارگران در محیط کارشان با عوامل زیان آوری مانند صدای بلند، بیش از حد مجاز مواجهه دارند. در اینجا کارشناس بهداشت حرفه ای باید کارهای لازم برای کاهش صدا را برای کارکنان انجام دهد و آموزشهای لازم را ارائه کند تا خطر را به حداقل برساند.
واحد های درسی رشته بهداشت حرفهای
تعداد واحدهای این رشته 130 واحد است که شامل 22 واحد دروس عمومی، 92 واحد دروس پایه و اختصاصی و 16واحد کارآموزی در عرصه است.
دروس پایه رشته بهداشت حرفهای شامل:
- مکانیک جامدات، مکانیک سیالات
- فیزیک اختصاصی 1و 2
- شیمی عمومی
- شیمی تجزیه
- بیوشیمی و اصول تغذیه
- ریاضیات عمومی 1 و 2
- فیزیولوژی و کالبد شناسی
- کمکهای اولیه
- برنامه نویسی کامپیوتر
- آمار زیستی
- نقشه کشی صنعتی
- مدیریت صنعتی
- روانشناسی صنعتی
- ارتقاء سلامت آشنایی با صنایع
- شناخت فنون صنعتی
دروس تخصصی رشته بهداشت حرفهای شامل:
- روشنایی در محیط کار
- صدا و ارتعاش در محیط کار
- ایمنی در محیط کار 1، 2 و 3
- ارزیابی و مدیریت ریسک
- تنش های حرارتی در محیط کار
- مهندسی فاکتورهای انسانی 1و2
- بهداشت پرتوها
- دینامیک گازها و آئروسل
- سم شناسی شغلی1و2
- زبان تخصصی
- بیماریهای شغلی و اپیدمیولوژی
- مبانی نمونه برداری از آلایندههای هوا
- طراحی تهویه صنعتی
- کلیات محیط زیست
- مبانی کنترل آلودگی هوا
بازار کار رشته بهداشت حرفهای
کارشناسان بهداشت حرفهای میتوانند در وزارت خانههای کار، صنایع و معادن، جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشغول کار شوند. همچنین سازمانها شرکتها و کارخانههای بزرگ نیز می توانند زمینه مناسبی برای فعالیت آنها باشد.
وظیفه کلی فارغ التحصیلان این رشته در حیطه افزایش ایمنی محیط کار، بسته به موقعیت شغلی شامل این موارد است: بازدید منظم از بخش های مختلف در محیط کار، شناسایی خطرات بالقوه موجود در محیط کار، ارزیابی و سنجش خطرات موجود در محیط کار با نمونه برداری، ارزیابی محاسباتی ارائه طرحهای کنترلی و بهسازی محیط کار، نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار، برنامه ریزی برای معاینات پزشکی کارکنان، برنامه ریزی برای حفاظت و ایمنی محیط کار و شاغلین، آموزش ایمنی و بهداشت به کارکنان و مدیران، تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفهای، بیماریها و مشکلات موجود برای مدیران و سازمانهای مربوطه، بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاهها و کارخانهها، تشخیص مشکلات و صدور اخطاریه، صدور مجوز برای شرکتهای خصوصی، تدریس و تحقیق در زمینه بهداشت حرفهای.
براساس قوانین، شرکت ها و صنایعی که بالای ۲۵ نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفهای و ایمنی کار است. بنابراین بازار کار این رشته به دلیل وجود و توسعه صنایع مختلف و مراکز درمانی، تنوع بسیاری دارد و از نظر شرایط استخدام و درآمد شرایط خوبی دارند. بیشترین زمینه کاری برای این رشته؛ ابتدا صنایع، سپس مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستانها و بعد به عنوان بازرسهای بهداشت در اداره کار و تأمین اجتماعی است. در واقع بیش از ۵۰ درصد مهندسین بهداشت حرفهای در کارخانههای مختلف مشغول به کار هستند. همچنین فارغ التحصیلان علاقهمند میتوانند در شرکتهای خصوصی بهداشت حرفهای مشغول به کار شوند یا شرکت خود را تأسیس کنند و به صورت پیمانکاری اقدام به فعالیت در این زمینه کنند. حقوق کارشناس بهداشت حرفهای به زمینه کاری، نوع شغل، میزان تخصص و تجربه او بستگی دارد.
طول دوره تحصیل در این رشته
دوره کارشناسی رشته بهداشت حرفهای 4 سال معادل 8 ترم زمان میبرد، و همینطور امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران وجود دارد.
رشته های مرتبط با بهداشت حرفهای در آزمون ارشد
فارغ التحصیلان کارشناسی مهندسی بهداشت حرفهای برای مقاطع بالاتر میتوانند در ۳ رشته مرتبط با بهداشت حرفه ای شرکت کنند:
بهداشت حرفهای و ایمنی کار
مدیریت سلامت ایمنی و محیط زیست HSE
آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت
همچنین این داوطلبان برای انتخاب ۱۹ گرایش دیگر نیز مجاز به انتخاب رشته هستند که اسامی آنها به این ترتیب است: ارگونومی، اکولوژی انسانی، فیزیولوژی، سم شناسی محیط، مهندسی بهداشت محیط، سم شناسی پزشکی، آموزش پزشکی، تاریخ علوم پزشکی، رفاه اجتماعی، پدافند غیرعامل در نظام سلامت (صرفا دانشگاه بقیهاله)، برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، آمار زیستی، اپیدمیولوژی، اقتصاد بهداشت، انفورماتیک پزشکی، زیست فناوری پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، فناوری اطلاعات سلامت، نانوتکنولوژی پزشکی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی.
دانش و مهارت مورد نیاز برای ورود به محیط کار
- آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفهای
- مسئولیت پذیری، دقت و توجه به جزئیات
- مهارتهای ارتباطی مناسب
- توان تصمیم گیری درست و به موقع
- آشنایی کامل با مسائل فنی صنعت و سازمان محل کار
راههای تقویت رزومه در رشته بهداشت حرفهای
- اگر با دستگاه خاصی در آزمایشگاه کار کردهاید و مهارت دارید، ذکر کنید یا در بخش نرم افزارها، به نرم افزارهای تخصصی رشته خود که به آنها مسلط هستید اشاره کنید. همچنین سعی کنید کار با دستگاههای مختلف و نرم افزارهای تخصصی را یادبگیرید.
- چاپ کتاب یکی از راههای بسیار تاثیرگذار (علی الخصوص در مقاطع تکمیلی) در تقویت رزومه و اخذ پذیرش به حساب میآید.
- برای کسب مدرک زبان با نمره خوب بسیار تلاش کنید، مدرک زبان خوب یکی از عوامل مهم در تقویت رزومه تحصیلی شما به حساب می آید.
- سعی کنید در دورههای آنلاین و مجازی بین المللی و شرکتهای معتبر شرکت کنید، این کار سبب تقویت رزومه شما میشود و نشان دهنده تلاش و اشتیاق شما جهت فعالیت در زمینه تحصیلیتان است.
وضعیت بورسیه برای رشتههای بهداشت
رشته های بهداشت جزو رشتههایی هستند که توجه زیادی به آنها در کشورهای توسعه یافته میشود، لذا وضعیت بورسیه در این رشتهها از اغلب رشتههای دیگر بیشتر و بهتر می باشد.
در خصوص رشتههای بهداشت داشتن دو یا سه مقاله انگلیسی چاپ شده در مجلات علمی معتبر، گرفتن پذیرش و بورسیه را برای شما هموار می کند. قطعا داشتن آیتم های قوی دیگر در رزومه مهم خواهد بود.
رزومه قابل قبول برای اپلای شامل چه مواردی است؟
- نمرات و معدل مناسب
- مقاله در ژورنالهای معتبر علمی
- زبان انگلیسی خوب
- معرفی نامه علمی
سخن پایانی در رابطه با رشته مهندسی بهداشت حرفهای
رشته بهداشت حرفهای از رشتههایی است که با توجه به ماهیت آن و گذراندن حدود 11 واحد دروس ریاضی و فیزیک، یک رشته مهندسی محسوب میشود. با توجه به واحدهای درسی باید بدانید که با رشتهای کاملا تخصصی و حرفهای سر و کار دارید و نیاز به دقت و مهارت زیادی در این رشته خواهید داشت. همچنین به علت کار در فضاهای کارگاهی و کارخانهای، ارتباط با کارگران و مدیران، نیاز به مهارتهای ارتباط فردی زیادی دارید. گاهی مجبور به گرفتن تصمیماتی میشوید که شما را از نظر اخلاقی به چالش میکشند، مثلا در صورت عدم رعایت موارد ایمنی در یک واحد کارگاهی ممکن است مجبور به صدور دستور پلمپ شوید و از طرفی مطلع باشید که با پلمپ شدن آن واحد درآمد چندین خانواده قطع میشود. در اینجا تصمیم بین صدور دستور پلمپ برای حفظ و تضمین سلامتی کارگران و عدم صدور آن برای قطع نشدن درآمد میتواند یک تصمیم سخت و چالشی باشد. به هرحال این شغل هم مانند مشاغل دیگر چالشهای خاص خود را دارد که تنها به یکی از آنها اشاره کردیم.